Ardahan Çiçek Balı'nın rengi; şeffaf, parlak bir görüntüye sahip olup açık amber tonundan koyu amber tonuna değişmekte, genellikle sarımtırak bazen de hâkî renkte olabilmektedir.

Bölgede yetişen ballı bitkilerin aromasından kaynaklanan hoş bir tada sahip olup boğazda hafif yanma hissi bırakır. Akışkan kıvamlıdır.

Ardahan Çiçek Balı'nın karakteristik özelliğini ortaya çıkaran en önemli faktörlerden birisi arı ırkının "Kafkas arısı (Apismelliferacaucasica)" olmasıdır. Kafkas arısı ırkı en uzun dile (6,7-7,2 mm) sahip bal arısıdır. Bu özelliği ile Ardahan'ın geneline hâkim olan derin tüplü çiçeklerin nektar kaynaklarını en iyi şekilde değerlendirmektedir. Petek gözlerini sırlarken bal ve sır arasında hava boşluğu bırakmadığı için petekli balı koyu ve nemli bir görünüme sahiptir. 

Ardahan ilinde arıcılık faaliyeti sabit arıcılık şeklinde, tabi oğul almak suretiyle koloni sayısını arttırmak, kolonilerin yaşlı ve verimsiz ana arılarını değiştirmek ve ağırlıklı olarak bal üretimi şeklinde yürütülür.

Uzun kış şartları dikkate alındığında kolonilerin kışa hazırlanması için güz dönemi beslemesi büyük önem arz eder.  Bal hasadından sonra, kovanda azalan balın yarattığı stresi gidermek ve ana arının yumurta atmasını teşvik amacıyla koyu şurupla azar azar besleme yapılır.

Kışı kapalı mekânlarda geçiren kovanlar; hava sıcaklıklarına bağlı olarak mart sonu nisan ayı başında kışlaklardan çıkarılarak arılıklara yerleştirilir. İlkbahar beslemesine kek ve polen gibi katı yemler ile başlanmalı, ısı durumuna ve kovana gelen polen miktarındaki artış oranına göre önce koyu sonra da normal şurupla beslemeye bal akış dönemine kadar devam edilmelidir.

Ardahan Çiçek Balı hasadına petek gözlerin sırlandığı temmuz ayının ortasından itibaren başlanır ve ağustos ayında da bal hasadı tamamlanır.

Ardahan ili ekolojik yapısı, zengin flora yapısı, mikro klima alanları ve işgücü olanakları bakımından büyük bir arıcılık potansiyeline sahiptir (Güzel, 2014).

Ardahan ili dünyada 4 önemli arı ırkından biri sayılan Kafkas arı ırkının gen merkezi konumunda olup Artvin ili hariç diğer illerden arı girişi yasaktır. İlde bulunan çayır mera potansiyeli 80.000-100.000 adet koloniyi barındırabilecek zenginlikte olup çayır meraları 600 çeşit ballı bitkiyi barındırmaktadır (Anonim, 2021a).

Ardahan balı ülke genelinde tanınırlığa sahiptir. Arıcılığın Ardahan için uzun yıllardır süre gelen bir faaliyet olması ilde bir arıcılık kültürünün yerleşmesine neden olmuştur. Ardahan'da arıcılık sektörüne verilen değerin bir nişanesi olarak her yıl ağustos ayında "Geleneksel Ardahan Bal Festivali" düzenlenmektedir. Çeşitli etkinliklerle bal hasadı sezonunun kutlanmasına adanan festival oldukça coşkulu geçmektedir. Ülkenin dört bir tarafından gelen aslen Ardahanlı fakat göç etmiş vatandaşlar, Ardahan florasının zenginliğini ve bu zengin floradan elde edilen balın değerini bildikleri için festivale yoğun ilgi göstermektedirler (Anonim, 2012a).

Güzel, F. (2014). Ardahan İli Ballarının Melitopalinolojik Fiziksel ve Kimyasal Analizi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.

Anonim, (2021a). Ardahan Çiçek Balı – Ardahan. Erişim adresi: https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/ardahan/genelbilgiler

Anonim, (2012a). Ardahan Kafkas Arı Irkı ve Arıcılık Çalıştayı ve Sektör Raporu. T.C. Serhat Kalkınma Ajansı Ardahan Yatırım Destek Ofisi.

Üç etek (peşli/üç peşli/saya), koton kumaştan astarlı olarak entari şeklinde dikilip, diğer iki eteğin arka bel kısmından her iki tarafa peş yapılır. Üç etek entariye saya, onun üzerine giyilen kolsuz üstlüğe yelek, kollu üstlüğe cepken denir. Önleri ve etek çevreleri zincef süslüdür. Ön etekleri ya düz olarak serbest bırakılır ya da önden kaldırılarak etek uçları arkadan birleştirilir. Etek uçlarını kaldırılanlarda öne, kadife üzerine yöresel motiflerle işlenen önlük bağlanır. Üç etekle birlikte göynek, şalvar ve fermane/üstlük giydirilir.  Göynek eteğin beden kısmı beyaz bez, eteği renkli kumaştır. Şalvar pazenden olup pijama gibi dikilir ve paçaları çorap koncuna sokulur. Kola, bilek kısmı tasmalı, üst kısmı büzme lastikli, karışık renkteki kumaşlardan yapılan zincefli kolçak takılır. Çeşitli renkteki boncuklarla ve yöresel motiflerle işlemeli göğüslük/döşlük/tor ise tamamlayıcı bir süstür. Yukarıdan bir bağ ile boyuna geçirilip, alt uçları birer bağcıkla arkadan bağlanır.

Giysiler örme boncuk süslerle zenginleştirilir. Kemer, giysiler üzerine boncuk ve düğmelerle işlenmiş olarak bele bağlanır.

Başlık; alın kısmı boncuk işlemeli üzeri yemeni ile sarılarak yapılır. Başlıkların hepsinde başa önce bir terlik (ter toplayan) /fes gelir. Başlıkların hepsi altın, gümüş veya boncuklarla süslenir. Çorap, renkli, orlon ve yün ipliklerle örülerek motiflerle süslenir.

Badele, Posof ilçesinin meyve bahçeleri ile ünlü olan bugünkü adıyla Türkgözü köyünün eski adıdır. Posof Elması/BadeleElması'nın ilk defa bu köyden çıktığı bilinir.

Osmanlı'nın 1578 yılında fethettiği Posof bölgesine dair ilk vergi kaydını içeren 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Gürcistan adlı defterde, "resm-i meyve (meyve vergisi)" adıyla bulunan meyve vergisinin, Posof'un Güney nahiyesinden Poma köyünde (Bugün Eminbey köyünün mahallesi) bostan vergisiyle birlikte 80 akçe, Stepansminda (Sarıdarı) köyünde 30 akçe, Badele (Türkgözü) köyünde ise 120 akçe toplandığı görülmektedir. Meyve vergisi başlığının altında hangi meyve çeşitlerinin bulunduğu açıklanmamıştır. Diğer bazı vergi çeşitleriyle karşılaştırıldığında, meyveciliğin o dönemde de önemli bir sektör olduğu görülmektedir (Cikia, 1947).

Sadovskiy'nin eserinde, elma ibaresi geçen kısımlar şu şekildedir (Sadovskiy, 1986):

"15 Marttan itibaren sıcak günler başlıyor, aynı zamanda artık tarla çiçekleri açmaya başlıyor. Meyve ağaçlarından ilk olarak alıç, vişne ve ardından erik, armut ve elma çiçeklenmektedir. Armut ve elma ağaçları genellikle mayıs ayının sonunda çiçeklenirler. Aynı zamanda meşe de kendini gösteriyor. Çilek haziran başında olmaya başlıyor, kiraz temmuzda, vişne ise ağustosta oluyor."

"Posof ormanları alan olarak 12.000 desyatin (1 desyatin 1,09 hektar) ya da 108 verst kare yer kaplamaktaydı. Bu ormanlar keskin bir biçimde Kars Oblastı'ndaki basit ormanlardan ayrılmaktadır. Posof ormanlarda karşılaşılan ağaçların temel türü; çam ağacı, ladin, akağaç, meşe, akçaağaç, akçakavak, üvez ağacı, elma, armut ve kara kızılağaç olarak kendini göstermektedir."

"Köylerde ender olarak bazı ağaçlar yetiştiriliyor ve sadece bazı ev sahipleri avlularında bunların yetişmesi için özen gösteriyorlar. Bu konuda Digur, Badela, Papola ve Saskabolo köyleri övgüyü hak edecek derecede diğerlerinden ayrılmaktadırlar."

"Buğday ekiciliği dışında nüfusun diğer uğraşıları olarak tütün, arıcılık ve bostan işleri kendini göstermektedir. Ama bu alanlardaki uğraş, yalnızca yerel ölçekte ihtiyacın karşılanmasına yöneliktir. Birkaç köyde meyve bahçeleri vardır ve onlarda çoğunlukla erik, elma, armut ve vişne ağaçları bulunmaktadır."

Cikia, S. (1947). Defter-i Mufassal-i Vilâyet-i Gürcistan, Tiflis.

Sadovskiy, K. (1986). "PoshovskiyUçastok, ArdaganskagoOkruga, Kars skoyOblasti", SbornikMaterialovDlyaOpisaniyaMestnostey i PlemenKavkaza, Sayı: 5, Tiflis.

Posof Fasulyesi, sarılıcı özelliğe sahip, geçci bir fasulye bitkisidir. Posof Fasulyesi'nin tane ve bakla yapısı yönünden fiziksel görünümü diğer yöre fasulyelerinden farklı olup fasulye taneleri beyaz, iri, böbrek şekilli ve parlak, bakla yapısı ise sert kılçıklı, iri, orta uzunlukta, üzeri kısa tüylü ve kalındır. Fasulyenin pişme süresi, pişirildiğinde kabuk atmaması, su alma kapasitesi ve indeksi ile aroma ve tat yönünden başka yöre fasulyelerinden kolaylıkla ayırt edilebilir.

Ekim öncesi toprak hazırlığının çok iyi yapılması gerekir. Sonbaharda 2 ilâ 3 ton/da arasında hayvan gübresi verilerek pullukla sürüm yapılır. Ekim, ilkbahar son donlarından 5-6 gün önce -mayıs ayının son iki haftası ile haziran ayının ilk haftaları- başlar ve kısa sürede tamamlanır.

Posof Fasulyesi yetiştiriciliğinde sulamanın önemi büyüktür. Ekim sırasında toprak nemi az ise iyi çıkış sağlamak amacıyla sulama yapılır. Toprak kuru ise ekimden önce sulama yapılır.

Posof ilçesi meyve ve sebze üretimi, arıcılık faaliyetleri ve tertemiz doğasıyla hem doğaseverlere hem de doğal beslenmeye önem verenlere eşsiz fırsatlar sunmaktadır. Posof denildiği zaman bilenlerin aklına ilk olarak Posof Fasulyesi gelmektedir (Anonim, 2021b). Ata tohumlarıyla üretimi yapılan Posof Fasulyesi, lezzeti ve görseli ile dikkat çeken bir üründür. Geçmiş yıllardan beri ticari olarak üretilip satılan Posof Fasulyesi, eski dönemlerde en fazla Kars iline kadar satışı yapılmıştır. Yerel lokantalarda yer almasıyla beğeni kazanmış ve ünü diyar diyar dolaşmaya başlamıştır. İlçede de özel günlerin ve bayram sofralarının baş tacı olmuş ve her geçen gün talep artmıştır. İlçede beyaz altın adını almaya başlayan Posof Fasulyesi'nin ismi duyuldukça ticari hacmi de artmaya başlamıştır.