İlimiz ekonomisi büyük oranda hayvancılığa bağlı olup hayvancılık için de meralar çok büyük önem arz etmektedir. İlimiz genelinde yaklaşık 350.000 adet büyükbaş, 75.000 adet kayıtlı küçükbaş hayvan bulunmaktadır. 2014 yılında büyükbaş hayvan sayısı 288.000 iken 2018 yılında 305.000'e 2019 yılında ise 350.000'e yükselmiştir. Küçükbaş hayvan sayısı 2014 yılında 48.000 iken 2019 yılında 75.000'e yükselmiştir. İlimiz mera alanları ise 197.000ha'dır. Hayvan sayıları ile mera alanları karşılaştırıldığı zaman ilimiz meralarının Ardahan'lı hayvan yetiştiricilerine dahi yetmediği belirlenmiştir. Bu sebeple ilimiz hayvan yetiştiricileri çevre illerde ihaleye girerek mera kiralamaktadır ve meraların yetersiz kalmasından dolayı tarla ve çayır alanlarında hayvan otlatılmaya başlanılmıştır. Bu durum hayvan yetiştiricilerinin ağır kış şartlarında ahırda kullanacakları kaba yem üretiminin azalmasına neden olmakta, kaba yem açığını gidermek amacı ile il dışından saman ve yem almak zorunda kalmaktadır. Bu da ilimiz hayvancılığını olumsuz yönde etkilemektedir.
İlimizde boğaaltı yani doğum yapabilecek durumda olan 135.000 hayvan bulunmaktadır ve her yıl yaklaşık 110.000 buzağı elde edilmektedir. İlimizin buzağı kayıp oranı yapılan alan taramalarında ölüm, kısırlık, hastalık ve diğer sebeplerden dolayı %16 olarak tespit edilmiştir. Oysa bu oranın Türkiye ortalaması % 5'ler civarındadır. Yaklaşık olarak 17.600 olan buzağı kaybının ilimiz ekonomisine yansıması 70 Milyon TL'dir. Diğer yıllar getirisi ve Türkiye hayvancılığına katkısı da hesap edilmemiştir. Kontrolsüz hayvan hareketleri bu kaybın oluşmasında en önemli faktörlerden biridir.
İlimizde şap, şarbon, brucella, çiçek, kuduz ve bunun gibi hayvandan insana bulaşan zoonoz hayvan hastalıkları ile mücadele, hayvanlar meraya çıkmadan tamamlanmaktadır. Mera sezonunun başlangıcından sonra İlimize kontrolsüz hayvan girişleri ile hastalıklar bulaşmakta, çıkan hastalıklar nedeni ile ilimiz karantina altına alınmakta, hayvan pazarımız kapanmakta ve yetiştiricilerimiz hayvanlarını satamadıkları için mağduriyet yaşamaktadırlar. Yine bu salgın hastalıklar nedeniyle et ve süt veriminde ciddi kayıplar meydana gelmektedir. Geçmiş yıllara bakıldığında Otlatma sezonunda, özellikle Komisyonca kiralama yapılan mera alanlarına komşu olan köylerde küçükbaş hayvan hastalıklarında normal dışı artışlar olduğu görülmektedir. Kontrolsüz hayvan hareketleri hayvan hastalıkları ile mücadeleyi olumsuz yönde etkilemektedir.
Ardahan ili Kafkas Arısı gen merkezidir. Kafkas ırkı Dünyanın 4 ırkından biridir. Bu nedenle bu arı ırkı genetik olarak koruma altına alınmıştır. Artvin hariç diğer illerden ilimize arılı kovan girişi kesinlikle yasaktır. Posof bölgesi ise tamamen giriş çıkışa yasak bölge olarak ilan edilmiştir. Mera alanlarındaki bitki çeşitliliğinin aşırı otlatmalara ve baskılamaya bağlı olarak azalması, arı hastalıklarının yayılmasına, verim düşüklüğü ve arı kayıplarına neden olmakta bu durumda Kafkas Arısı gen merkezi olan ilimiz arıcılığını ve arı üreticilerini olumsuz yönde etkilemektedir.
Daha önceki yıllarda Ardahan İl Mera Komisyonu tarafından yapılan kiralamalarda, Kontrolsüz olarak ilimize sevk edilen hayvanların kiralama alanları için belirlenen hayvan sayısının çok üzerinde hayvan getirildiği tespit edilmiştir. Örneğin; 3000 adet küçükbaş hayvan için kiralanan bölgeye 10000 adetten fazla küçükbaş hayvan otladığı belirlenmiştir. Küçükbaş hayvanların ağız yapısından dolayı mera otlarken bitkileri kökünden sökerek otladığı bilinmektedir. Bu durum ilimiz hayvanlarının beslenmesinde en önemli kaba yem kaynağı olan meralarımızın bilinçsiz ve aşırı otlatılması sonucu verimsizleşmesine ve hayvanların tüketmediği besleyici değeri bulunmayan istilacı bitkilerin çoğalmasına neden olmuştur. Dolayısıyla geri dönüşümü imkansız noktaya gelen mera alanlarında artışlar meydana gelmiştir. Bu durumda mevcut mera alanları hayvanları besleyemez hale gelmekte ve bu durumda ki meraların geri kazanımı zor ve maliyetli olmaktadır. Fazla hayvan otlatılmaya devam edilmesi durumunda, söz konusu mera alanının verimsizleşeceği, doğal bitki örtüsünü kaybederek yem üretim gücünde düşüşler meydana geleceği önlenemez bir gerçektir. Vejetasyonu zayıflamış, yem verimi ve kalitesi düşük olan aşırı otlatılan meralarda hayvancılık faaliyetleri yürütmek, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın Sürdürülebilir Mera Hayvancılığı projesinin uygulanmasını imkansız kılmaktadır.
4342 sayılı Mera Kanunu'nun, 31.07.1998 tarih ve 23419 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Mera Yönetmeliği'nin 13 üncü maddesi b bendinde yer alan ''Mera, yaylak ve kışlaklar otlatma mevsimi dikkate alınarak ihale ile göçerlere kiralanır. Kiralamada öncelik aynı il nüfusuna kayıtlı göçerlere verilir. Onların talepleri karşılandıktan sonra, başka il nüfusuna kayıtlı göçerlerin talepleri karşılanır.'' hükmüne istinaden Ardahan İl Mera Komisyonu tarafından İlimizde yapılan mera kiralamaları her yıl öncelikle yerli üreticinin ihtiyacını karşılamak amacı ile İlimiz hayvan yetiştiricilerine açılmakta olup İlimiz üreticilerinin talebinin karşılandıktan sonra İl dışından gelecek olan göçerlere açılmaktadır. Halihazırda ilimiz mera alanları, ilimiz hayvanlarına yetmemektedir.
Ardahan Valiliği tarafından; 24.01.2019 tarihinde, Valilik Genel Emri yayımlanmadan önce ''Meralarımızın Kullanımı ve Kiraya Verilmesi'' konulu İl ve İlçe Belediye Başkanları, Ak Parti, CHP, MHP ve İyi Parti Başkanları, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı, Ziraat Odası Başkanları, Arıcılar Birliği Başkanı v.b Sivil Toplum Kuruluşlarının, İlçe Kaymakamları, İl ve İlçe Tarım Orman Müdürleri, muhtarlar ve üreticilerin katılımı ile gerçekleştirilen geniş kapsamlı bir toplantı yapılarak öncelikli olarak meralarımızda tahribatın önlemesi, meraların uygun ve verimli bir şekilde kullanılması buzağı ölümleri ve hayvan hastalıklarının önüne geçilmesi, yerel üreticilerin korunması ve desteklenmesi hususunda fikir birliğine varılarak İlimiz hayvan yetiştiricilerinin ihtiyaçlarının karşılanması kararlaştırılmıştır. Akabinde 12.02.2019 tarihinde Valiliğimizce yayımlanan 2019/2 sayılı Valilik Genel Emri ile çevre illere ve ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilmiş olup yıllardır ilimize il dışından gelen göçerlerinde mağduriyet yaşamamaları ve gerekli tedbirleri almaları için söz konusu göçerlere bilgi verilmiştir. Bahse konu karar ani bir karar olmayıp otlatma sezonundan yaklaşık 4-5 ay önce alınmış bir karardır.
Meralarımız toparlanıp, hayvanlarımızın istediğimiz ölçülere gelmesi halinde bu tedbirlerimiz tekrar gözden geçirilecektir.
Yukarda açıklanan nedenlerden dolayı,
- İlimizdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın gelişmesi ve mevcut mera durumunun yerel üreticiye yetmeyecek hale gelmesi,
- Buzağı ölümleri ile et, süt ve diğer ürünlerin olumsuz etkilenmesi,
- Hayvan hastalıkları ile yapılan mücadeleyi olumsuz etkilemesi,
- Aşırı otlatmaya bağlı olarak meralarımızın verim ve kalitesinin düşmesine sebep olması,
- Tarım ve Orman Bakanlığının sürdürülebilir mera hayvancılığı politikasına uygun olarak ortak kararlar alınmıştır.
Çevre illerin geçim kaynaklarının hayvancılık olması, Ardahan ilinde yaşayan insanlarında hayvancılıkla geçiniyor olduğu gerçeğini değiştirmemektedir. Her il kendi durumunu iyi analiz etmek ve potansiyellerine uygun hareket etmek zorundadır. İlin hayvancılık mevcudunu korumak ve hayvancılık potansiyelini artırmak, bunun yanında mera gibi doğal kaynaklarımızında sürdürülebilir olması için ilgili tüm kurumlarımız mevzuatlar çerçevesinde çalışmalarını özveriyle sürdürmektedir.
Kamuoyuna duyurulur.
ARDAHAN VALİLİĞİ